معمولاً پیشرفت‌ها در دنیای رایانه‌های شخصی به سرعت سایر حوزه‌ها رخ نمی‌دهد و برای گذر از هر نسل، زمان بیشتری لازم است. اکنون حدود هفت سال از معرفی استاندارد DDR4 می‌گذرد و حالا شاهد آمدن حافظه‌های DDR5 به بازار هستیم. با عرضه پردازنده‌های نسل دوازدهم اینتل (آلدر لیک)، توجه‌ها بیشتر از قبل به حافظ‌های مذکور، جلب شده است و می‌توانیم اندکی از پتانسیل نسل بعدی حافظه‌های رم را مشاهده کنیم.

به دلیل این که DDR5 استانداردی جدید در زمینه حافظه‌های رم به شمار می‌رود؛ اطلاعات و جزئیات تازه بسیاری پیرامون آن وجود خواهد داشت که دانستن‌ آن‌ها خالی از لطف نخواهد بود. نسل جدید نسبت به گذشته نه تنها بهبود چشمگیری در عرصه سرعت را تجربه کرده است؛ بلکه تفاوت‌های محسوسی در سایر قسمت‌ها نیز دارد. در ادامه به جنبه‌های مختلف این نسل و اختلاف‌های آن با استاندارد DDR4 خواهیم پرداخت.

مقایسه DDR4 و DDR5
DDR5 جدیدترین استاندارد برای حافظه رایانه‌ها است که بیشتر تحت عنوان رم (RAM) شناخته می‌شوند و در واقع پنجمین نسل از فناوری DDR SDRAM محسوب می‌گردد. حافظه رم با حفظ داده‌های موقت از جمله اپلیکیشن‌ها و بازی‌ها در خود، نقش بسیار مهمی در میان سخت افزار رایانه‌های شخصی ایفا می‌کند. با توجه به تغییر نسل، باید انتظار بهبودهایی را در زمینه‌های گوناگون از جمله پهنای باند حافظه، ظرفیت و مصرف انرژی در مقایسه با سری قبل داشته باشیم.

عملکرد بهتر
پهنای باند پایه حافظه‌های DDR5 شاهد پیشرفت ۵۰ درصدی بوده و مقدار آن از ۳۲۰۰ مگا ترانسفر بر ثانیه در نسل قبل به ۴۸۰۰ افزایش پیدا کرده است. البته پتانسیل سری جدید به همین‌جا ختم نمی‌شود و با عرضه کیت‌های سریع‌تر به بازار می‌توانیم شاهد نرخ ۸۴۰۰ مگا ترانسفر بر ثانیه نیز باشیم. با نگاه به تصویر زیر می‌توانید دید کلی نسبت به آینده حافظه‌های DDR5 داشته باشید. دستیابی به چنین مقادیری به لطف بهره‌گیری از فرکانس‌های کاری بالاتر، امکان‌پذیر شده است.

البته درحال حاضر حافظه‌های DDR4 با پهنای باند ۵۳۳۳ مگا ترانسفر بر ثانیه هم وجود دارند؛ اما چنین قطعاتی فراتر از توان اصلی در نظر گرفته شده برای نسل خود، اورکلاک شده‌اند. چنین اقدامی در آینده نزدیک برای حافظه‌های DDR5 هم رخ خواهد داد و شاهد پهنای باندهای چشمگیری خواهیم بود. شایان ذکر است که افزایش پهنای باند نمی‌تواند به تنهایی در بهبود عملکرد تاثیر داشته باشد و افزایش فرکانس کاری کیت‌های آینده، نقش پررنگ‌تری در بالا بردن سرعت حافظه‌ها خواهد داشت.

هنوز اطلاعات چندانی پیرامون میزان تاخیر محصولات DDR5 منتشر نشده است؛ اما انتظار می‌رود میزان آن اندکی کمتر از حافظه‌های DDR4 باشد. همچنین با افزایش فرکانس کاری، احتمال دارد که تفاوت محسوسی خارج از بنچمارک‌های اختصاصی مشاهده نشود.

ظرفیت حافظه‌های DDR5
حافظه‌های DDR5 در زمینه ظرفیت هم شاهد بهبود چشمگیری بوده‌اند. حافظه‌های DDR4 حداکثر ظرفیت ۶۴ گیگابایت به ازای هر ماژول را ارائه می‌دهند؛ درحالی که گزینه رایج‌تر در میان قطعات داخل بازار معمولاً ۳۲ گیگابایت است. مقدار گفته شده در حافظه‌های DDR5 به ۱۲۸ گیگابایت به ازای هر ماژول افزایش پیدا کرده است؛ اگرچه تولیدکنندگان اقدام به عرضه محصولاتی با ظرفیت‌های به مراتب کمتر نیز خواهند کرد. در هر صورت می‌توانیم انتظار داشته باشیم که با گذشت زمان، رایانه‌های شخصی ظرفیت کلی بیشتری نسبت به قبل ارائه دهند.

قیمت کیت‌های حافظه
استاندارد DDR5 اکنون بسیار جدید است؛ در نتیجه طبیعی خواهد بود که برای مدتی قیمت حافظه‌های مبتنی بر آن بسیار بیشتر از نمونه‌های DDR4 باشد. پس از افزایش مقبولیت استاندارد مذکور، شاهد کاهش قیمت محصولات آتی خواهیم بود؛ رویه‌ای که در نسل‌های قبلی هم مشاهده شده است. البته انتظار داریم حداقل قیمت نهایی نسل جدید بازهم بیشتر از حداقل قیمت DDR4 در زمان سلطه باشد؛ اما صرف چنین هزینه‌ای می‌تواند سرمایه‌گذاری منطقی برای چندین سال به نظر برسد.

امکانات جدید حافظه‌های DDR5
حافظه‌های DDR5 از معماری جدیدی بهره می‌برند که نحوه مدیریت ولتاژ را به خود ماژول انتقال داده است؛ امری که در گذشته برعهده مادربرد قرار داشت. چنین تغییری موجب بهبود توزیع انرژی در حافظه شده است؛ ولی می‌تواند احتمال افزایش دما در ماژول را زیاد کند. حافظه‌های رم جدید، به خصوص مواردی با عملکرد بالا، همراه با راهکارهایی جهت خنک‌سازی قطعه عرضه خواهند شد. همچنین میزان ولتاژ مصرفی نیز از ۱.۲ به ۱.۱ ولت کاهش پیدا کرده است که نشان‌دهنده کاهش میزان مصرف انرژی کلی خواهد بود.

فناوری تشخیص و تصحیح خطا جدید (on die ECC) هم در حافظه‌های DDR5 مورد استفاده قرار گرفته است؛ اگرچه تنها اطلاعات موجود روی خود ماژول را شامل می‌شود. برای مقایسه باید اشاره کرد که فناوری قدیمی‌تر، تمامی مسیر انتقال داده را پوشش می‌داد. قابلیت SPD نیز در نسل جدید بهبود یافته است که می‌تواند نویدبخش پیاده‌سازی چشم‌نوازتر RGB در محصولات مبتنی بر آن باشد.

آیا باید به DDR5 مهاجرت کنیم؟
تازگی استاندارد DDR5 در کنار کمبود گسترده تراشه در سطح جهان موجب شده است تا حافظه‌های جدید قیمت بسیار بالایی داشته باشند و دست یافتن به آن‌ها هم چندان آسان به نظر نمی‌رسد. در نتیجه کنار گذاشتن DDR4 و حرکت به سوی DDR5 برای اغلب کاربران از ضرورت بالایی برخوردار نخواهد بود. همچنین AMD هنوز از استاندارد مذکور در محصولات خود پشتیبانی نمی‌کند؛ اما انتظار داریم در نسل بعدی پردازنده‌های این شرکت (Zen 4) در سال ۲۰۲۲، پشتیبانی مورد نیاز به عمل آید.

نام‌های شناخته شده بسیاری در زمینه سخت افزار، حافظه‌های DDR5 خود را به بازار عرضه کرده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به ای‌دیتا، کروشال، کورسیر، گیل، جی‌اسکیل و تیم الیت اشاره کرد. با این حال مدل‌های معرفی شده در تعداد محدود و با قیمت‌های بالا در اختیار مشتریان قرار می‌گیرند. در سوی دیگر برخی افراد با خرید انبوه، احتکار قطعات و پدید آوردن کسری موقت، درحال فروختن محصولات با قیمت‌هایی بسیار بالاتر هستند.

باید در نظر داشت که ممکن است برای بهره‌گیری از حافظه‌های DDR5 نیاز به ارتقای قطعات رایانه خود از جمله پردازنده و مادربرد پیدا کنید. همچنین ممکن است با خرید سخت افزار جدید، به پاوری با توان بیشتر هم احتیاج داشته باشید. در نتیجه می‌توان تمام موارد گفته شده را هم به قیمت خود ماژول‌ها، اضافه کرد.

آینده حافظه‌های DDR5
اگرچه DDR5 به عنوان استاندارد جهانی حافظه‌های رم رایانه‌های شخصی در چند سال آتی به شمار می‌رود؛ اما ضرورتی در حرکت زود هنگام و سریع کاربران به سوی آن وجود ندارد. نسل‌های DDR به طور معمول برای ۵ تا ۷ سال عمر می‌کنند و قطعاتی با عملکرد بالا در نزدیکی اواسط هر دوره به بازار عرضه می‌شوند. در نتیجه می‌توانیم بهبودها و توسعه‌های بیشتری را در طی ۲ الی ۳ سال آتی شاهد باشیم.

ماژول‌های اورکلاک شده همراه با تنظیمات بهتر RGB در کنار قیمت مناسب‌تر، از جمله تغییراتی هستند که به زودی در حافظه‌های DDR5 شاهد خواهیم بود. با ورود نسل بعدی پردازنده‌های AMD به بازار نیز گزینه‌های بیشتری در اختیار خریداران قرار خواهد گرفت. پشتیبانی سخت افزاری بیشتر، مسئله‌ای است که DDR5 مانند نسل‌های قبلی خود به آن نیاز خواهد داشت تا ارزش ارتقا توسط اغلب صاحبان رایانه‌های شخصی را پیدا کند.